Stofzuigers die op raketten lijken, een democratisch parfum en de wereldberoemde Nevalyashka roly-poly poppen
Nevalyashka, roly poly muziekpoppen, 1970
© Moscow Design Museum
Het zijn enkele voorbeelden van het kenmerkende Sovjet design: robuust, duurzaam en constructivistisch. De tentoonstelling ‘Rode welvaart. Sovjet Design 1950-1980’ die van 26 september 2015 t/m 14 februari 2016 in de Kunsthal wordt gehouden, geeft aan de hand van deze én meer dan andere 360 objecten een fascinerend overzicht van de geschiedenis van het Sovjet design.
Een designstrijd aan de keukentafel
In de trant van het communisme bestond er tot aan de jaren vijftig geen consumptiemaatschappij in de voormalige Sovjetunie. In 1959 kwam daar echter verandering in door de in Moskou georganiseerde tentoonstelling ‘American way of living’ (in de Sovjet Unie aangekondigd als de ‘American National Exhibition’). De Koude Oorlog kreeg tijdens deze tentoonstelling bovendien een onverwachte wending toen de Amerikaanse president Nixon en de communistische partijleider Chroetsjov een gesprek voerden in één van de voorbeeldkeukens van de tentoonstelling. Dit gesprek – dat de geschiedenisboekjes inging als het keukendebat – zorgde ervoor dat de wapenwedloop tussen beide landen uitgebreid werd met een concurrentiestrijd om welvaart.
Keurmerk voor Sovjet design
In de begindagen van deze concurrentiestrijd om de welvaart werd nog volop westers design gekopieerd, zoals Franse radio’s en Italiaanse scooters, maar vanaf 1964 ontstond er een duidelijk en onmiskenbaar Sovjet design. Dit design – in de Sovjet Unie technische esthetiek genoemd – werd al snel een vast onderdeel van de cultuurpolitiek in de jaren zestig.
Stofzuiger ‘Raketa’, 1964
© Moscow Design Museum
In 1964 werd dan ook het VNIITE (Onderzoeksinstituut voor Technische Esthetiek van alle Unies) opgericht om ‘verantwoord vormgegeven gebruiksgoed’ te ontwikkelen en de kwaliteit van industriële producten te bewaken met een keurmerk. De achterliggende gedachte is dat het VNIITE producten op hun gebruikswaarde wil onderzoeken om zo te kunnen ontwerpen vanuit de elementaire behoeften van de mens.
Wanneer het VNIITE in 2013 gesloten wordt, blijkt dit grootste en onbekendste designinstituut van de wereld er opmerkelijk goed in geslaagd te zijn om de technische esthetiek zowel binnen als buiten de Sovjet Unie verborgen te houden.
Nostalgisch design
Met de tentoonstelling ‘Rode welvaart. Sovjet Design 1950-1980’ speelt de Kunsthal in op de huidige hang naar retro design en nostalgie. De meer dan 360 tentoongestelde voorwerpen laten de beste voorbeelden van Sovjet design zien, van de charmante retroproducten en grafische ontwerpen tot prototypes die staan voor een systematische, functionele en sociale ontwerpbenadering.
Voor meer informatie over de tentoonstelling: 010-4400301 of www.kunsthal.nl. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00 – 17.00 uur, zon- en feestdagen 11.00 – 17.00 uur.
De tentoonstelling ‘Rode welvaart. Sovjet Design 1950-1980’ is een samenwerking tussen het Moscow Design Museum en de Kunsthal Rotterdam.
